Pojęcie i Podział
Jedną z funkcji, jaką pełni bank będąc pełnoprawnym uczestnikiem obrotu gospodarczego jest funkcja kredytowa, która przejawia się w udzielaniu przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym kredytów bankowych. Ta czynność bankowa jest traktowana jako czynność sensu stricte, czyli jej wykonywanie jest przywilejem, przyporządkowanym wyłącznie bankowi.
Przez umowę kredytową bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie, kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niech na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stroną dominującą jest tu bank, który określa warunki kredytu i jest uprawniony do kontroli jego wykorzystania oraz uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej, przy czym nie jest zobowiązany do udzielenia kredytu, nawet jeżeli osoba ubiegająca się o kredyt ją posiada.
W praktyce występuje wiele różnych kryteriów i klasyfikacji kredytów bankowych. I tak, biorąc pod uwagę osobę kredytobiorcy kredyty można podzielić na:
- kredyty na finansowanie działalności gospodarczej, udzielane wyłącznie przedsiębiorstwom na sfinansowanie działalności gospodarczej;
- kredyty konsumpcyjne, udzielane osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej.
Dokonując podziału kredytów według przedmiotu wyróżnia się:
- kredyty obrotowe – udzielane na sfinansowanie potrzeb wynikających z bieżącej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa;
- kredyty inwestycyjne – udzielane na finansowanie przedsięwzięć, mających na celu powiększenie lub ulepszenie majątku trwałego przedsiębiorstwa;
- kredyty na finansowanie projektów inwestycyjnych – udzielane na ściśle określone zamierzenia inwestycyjne.
Biorą pod uwagę długość okresu kredytowania mamy:
- kredyty krótkoterminowe, czyli udzielane na okres do 1 roku;
- kredyty średnioterminowe - udzielane na okres 1-3 lat;
- kredyty długoterminowe – udzielane na okres powyżej 3 lat.
Ze względu na sposób udostępnienia środków wyróżnia się kredyty udzielane:
- kredyty w rachunku bieżącym, rodzaj kredytu krótkoterminowego udzielanego bezpośrednio w rachunku i przeznaczonego na utrzymanie bieżącej płynności klienta;
- kredyty w rachunku kredytowym – wykorzystywany za pośrednictwem rachunku kredytowego.
W zależności od sposobu wykorzystania i spłaty kredytu można wyróżnić:
- kredyty w formie doraźnej transakcji (docelowe), przeznaczone na finansowanie jednej bądź ściśle powiązanych ze sobą transakcji w okresie trwania umowy;
- kredyty w formie linii kredytowej odnawialnej lub nieodnawialnej, to kredyty w ramach których bank określa maksymalny pułap, do którego kredytobiorca może się zadłużyć okresie obowiązywania danej umowy z tytułu wielu transakcji;
- kredyty rolowane, to kredyty, w których bank wielokrotnie przedłuża termin spłaty;
- kredyty pomostowe, udzielane są na finansowanie transakcji jeszcze przed udzieleniem kredytu głównego.
Częstotliwość wykorzystania i spłaty kredytu umożliwia podział kredytów na wykorzystywane:
- jednorazowo;
- w transzach (ratach);
- w ciągnieniach – dotyczy linii kredytowych w rachunku bieżącym (wysokość i termin wykorzystania ciągnień nigdy nie jest ustalony).
Spłacane:
- jednorazowo,
- w ratach
- z wpływów na rachunek.
Ze względu na formę prawnego zabezpieczenia wyróżnia się kredyty:
- zabezpieczone osobiście,
- zabezpieczone rzeczowo
- kredyty lombardowe,
- kredyty hipoteczne,
- kredyty na cele mieszkaniowe,
- kredyty nie zabezpieczone.
W zależności od waluty występują kredyty:
- redyty złotowe,
- kredyty dewizowe.
Z uwagi na zasady oprocentowania wyróżnia się kredyty:
- stałym oprocentowaniu;
- zmiennym oprocentowaniu
Inne spotykane w bankach formy kredytów, nie wymienione wyżej to:
- kredyt dyskontowy,
- kredyt akceptacyjny,
- kredyt płatniczy,
- kredyt studencki,
- kredyt na cele rolnicze
